Vải spandex là gì? Khám phá đặc tính và ứng dụng loại vải này

Vải spandex là một trong những loại sợi nhân tạo và có khả năng co giãn rất tốt đang được sử dụng phổ biến trong ngành công nghiệp may mặc. Vậy vải spandex có gì đặc biệt? Quy trình sản xuất và ứng dụng như thế nào? Mời các bạn cùng Everon theo dõi bài viết dưới đây.

1. Vải spandex là gì ?

Vải spandex hay còn được gọi là: Elastane, Lycra… là loại vải có độ đàn hồi cao nhất, có thể kéo dài hơn 5 lần kích cỡ ban đầu. Spandex được tạo nên từ 1 chuỗi polyme dài gọi là polyurethane, chuỗi này có được nhờ phản ứng giữa polyester với diisocyanate. Sau đó polyme sẽ được chuyển hóa thành sợi thông qua quá trình kéo khô và tạo nên loại vải Spandex như hiện nay. 

Thực tế không có sản phẩm may mặc nào 100% sợi spandex, vì các sản phẩm làm hoàn toàn từ spandex có giá rất đắt nên các nhà sản xuất đã pha trộn thêm các loại sợi khác để giảm bớt chi phí và bù đắp những khuyết điểm cho vải.

2. Nguồn gốc hình thành và phát triển của vải spandex

Sợi spandex xuất hiện từ thế chiến thứ 2, với mục đích là phát triển một chất liệu tổng hợp mới có độ đàn hồi cao thay thế cho cao su. Nhà khoa học Farben Fabriken Bayer được biết đến là người tiên phong trong việc phát minh ra loại sợi này (nhưng chủ yếu dành cho việc thử nghiệm).

Năm 1959 các nhà khoa học tại phòng thí nghiệm Du Pont được sự tài trợ của một doanh nghiệp Hoa Kỳ đã hoàn thiện và cho ra mắt phiên bản cuối cùng của sợi spandex (được gọi là sợi Lycra). Đến năm 1962, chất liệu spandex mới trở nên phổ biến và tạo ra nhiều thay đổi lớn trong ngành may mặc, lĩnh vực sản xuất đồ thể thao, ứng dụng trong sản xuất chăn ga gối và đồ nội thất...

Ghế bọc vải sợi spandex

3. Quy trình sản xuất ra vải sợi spandex

Quy trình để sản xuất vải sợi spandex khá phức tạp và mất nhiều thời gian, công sức.

- Bước 1: Tạo ra prepolymer

Sử dụng glycol trộn với monomer diisocyanate theo tỉ lệ 1:2 trong một bình phản ứng để tạo ra chất prepolymer.

- Bước 2: Tạo dung dịch kéo sợi

Sau khi tạo ra các prepolymer, nhà sản xuất sẽ cho prepolymer vừa tạo ra phản ứng với diamine theo tỉ lệ 1:1 (phản ứng mở rộng chuỗi). 

Sau phản ứng sẽ thu được một dung dịch và tiếp tục đem dung dịch đó pha loãng bằng dung môi (DMAc) để tạo ra dung dịch kéo sợi (dung môi này sẽ giúp làm dung dịch loãng hơn và dễ xử lý hơn).

- Bước 3: Quay sợi

Đem dung dịch kéo sợi thu được ở bước trên bơm vào máy quay hình trụ để tạo thành sợi spandex. 

Trong quá trình đi qua máy quay các sợi sẽ được gia nhiệt bằng khí nitơ và dung môi hóa học để polymer lỏng phản ứng hóa học rồi sau đó hình thành các sợi rắn.

- Bước 4: Tạo sợi spandex

Các sợi rắn sau khi ra khỏi máy quay sẽ được tập hợp lại với nhau để tạo thành sợi spandex thành phẩm có độ dày như mong muốn, mỗi sợi spandex được tạo nên từ nhiều sợi riêng lẻ và nhỏ.

- Bước 5: Xử lý sợi

Sử dụng chất magnesi stearat hoặc một polyme khác để ngăn chặn sự bám dính giữa các sợi spandex với nhau. Sau đó các sợi sẽ được chuyển qua con lăn lên ống chỉ và đem dệt thành vải. 

- Bước 6: Kiểm tra chất lượng

Kiểm tra về khả năng co giãn, kích thước tiêu chuẩn của vải, chỉ sử dụng những loại sợi đạt tiêu chuẩn đề ra.

4. Phân loại các loại vải sợi spandex

Vải spandex được chia làm 3 loại cơ bản như sau

4.1. Vải cotton spandex

Loại vải này được pha trộn giữa sợi cotton và spandex, chúng thừa hưởng đầy đủ ưu điểm của cả vải cotton và spandex. Đặc tính nổi bật của loại vải này là độ co giãn tốt, thấm hút cao, trọng lượng nhẹ và mềm mại.

Vải cotton spandex ít bám bụi, dễ dàng vệ sinh và được ứng dụng phổ biến để may áo thun công sở, váy, đồ leo núi, đồ thể thao.

Áo thun với thành phần là 95% vải cotton và 5% vải spandex.

4.2. Vải len spandex

Là loại vải kết hợp giữa sợi len và spandex. Đặc tính nổi bật là độ bền, co giãn và đàn hồi tốt, mềm mại. Vải này thường sử dụng để sản xuất các trang phục mùa đông hay đồng phục tham gia team building.

4.3. Vải poly spandex

Là loại vải được pha trộn giữa polyester và spandex. Đặc tính nổi bật là khả năng co giãn tốt, tính thẩm mỹ cao và thoáng khí tuyệt vời. Vải này thường được sử dụng để sản xuất áo phông, váy, đồ dự tiệc.

5. Ưu và nhược điểm vải spandex

5.1. Ưu điểm nổi bật của vải spandex

- Độ đàn hồi cực tốt: Hiện nay spandex là loại vải có độ co giãn và đàn hồi cao nhất trong các loại. Đặc biệt, loại vải này có thể chịu được lực kéo gấp 500% độ dài ban đầu, không bị đứt và giãn khi chịu áp lực lớn, lực kéo căng. 

- Mềm nhẹ và bền: Vải spandex không xảy ra hiện tượng thô cứng, xù lông hay vón xơ sau nhiều lần sử dụng, khả năng chịu mài mòn tốt.

- Ít gây kích ứng da: Là một trong những loại vải tổng hợp nhưng spandex khá an toàn cho làn da.

- Chống tĩnh điện: Vải spandex sẽ không dính vào người, không gây cảm giác khó chịu cho người mặc vào mùa đông.

5.2. Nhược điểm của vải sợi spandex

- Thấm hút kém: spandex thường gây ra tình trạng nóng bức cho người mặc.

- Khi sử dụng lâu vải dễ bị ố vàng: Nếu bạn không bảo quản kỹ các sản phẩm được làm từ vải spandex sau một thời gian sử dụng sẽ xuất hiện các vệt ố vàng.

- Gây ô nhiễm môi trường: spandex là loại vải tổng hợp nên không thể tự phân hủy, khả năng thu hồi và tái chế của loại vải này khá hạn chế.

- Không chịu được mức nhiệt cao: Khi gặp nhiệt độ cao vải spandex sẽ bị co nhăn, chảy xệ,..

- Dễ bị hao mòn khi gặp chất tẩy: Khi tiếp xúc với các chất tẩy rửa, chất có độ PH cao sẽ làm vải spandex nhanh hỏng.

6. Ứng dụng vải sợi spandex trong đời sống

Ngày nay vải spandex đã được ứng dụng khá phổ biến, thường được dùng trong ngành may mặc như: 

- Tạo ra các trang phục như đồ thể thao, đồ bơi, đồ lót, đồ tắm, quần trượt tuyết, skinny jeans...

- Các loại quần bó sát, trang phục cho vận động viên đạp xe, chèo thuyền.

- Dùng để sản xuất các sản phẩm niềng răng chỉnh hình, găng tay, gối vi sinh, thắt lưng khiêu vũ của các nam vũ công hoặc dây đai áo ngực, vỏ bọc ghế hay các bộ chăn ga gối. 

7. Cách vệ sinh và bảo quản vải sợi spandex

Một vài lưu ý sau sẽ giúp bạn bảo quản vải spandex tốt hơn: 

- Nên giặt bằng tay, giặt bằng nước ấm và sử dụng chất tẩy rửa nhẹ nhàng, không nên đổ trực tiếp chất tẩy rửa lên sản phẩm.

- Không nên vắt trong quá trình giặt.

- Không dùng máy sấy để làm khô mà nên phơi ở nơi thoáng mát tránh ánh nắng trực tiếp.

- Hạn chế việc là ủi, nếu cần thiết chỉ nên ủi nhanh chóng và ủi ở nhiệt độ thấp, nên ủi phía mặt trái của vải.

- Đối với đồ bơi được làm bằng vải spandex bạn nên giặt bằng nước thường, nên ngâm đồ trước khi giặt 30 phút.

Như vậy, qua bài viết trên, Everon.com hy vọng bạn đã có cái nhìn toàn diện và tổng quan về vải spandex, đồng thời  biết cách lựa chọn và bảo quản chất liệu này một cách tốt nhất.

Xem thêm:

Cao su tự nhiên là gì? Đặc tính, ưu điểm và ứng dụng của nó